Preview

TILTANYM

Кеңейтілген іздеу

«CODEX СUMANICUS»-ТІҢ ВЕНЕЦИЯЛЫҚ ҚОЛЖАЗБАСЫНЫҢ ЖАҢАША ОҚЫЛУЫ

Толық мәтін:

Аннотация

Мақалада Венецияның Маркиана Ұлттық кітапханасында сақталған XIII-XIV ғғ. жататын «Codex Cumanicus» қолжазбасына қысқаша сипаттама беріледі. Бұл жазба ескерткішті басқа түркі тілдеріне байланысты зерделеу тарихы баяндалады және оның автор дайындаған және 2015 жылы Алматыда жарияланған жаңа толық басылымы сипатталады.

Автор туралы

А. Гаркавец
А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты
Қазақстан

Бас ғылыми қызметкері, филология ғылымдарының докторы



Әдебиет тізімі

1. Кенесбаев С., Курышжанов А. О новом издании памятника «Кодекс Куманикус» в Казахстане: К изучению языка памятника XIII – начала XIV вв. // Изв. АН КазССР. Сер. обществ. наук, 1964. Вып. 3. С. 35-45.

2. Документы на половецком языке XVI в. / Подготовил Т. И. Грунин. М.: Наука, 1967.

3. Drüll D. Der Codex Cumanicus: Entstehung und Bedeutung. Sutttgart, 1980.С. 15.

4. Manolescu R. Folosirea scrisului în orašele portuare de la Dunărea de Jos în secolele XIII–XV // Emlékkönyv Jakó Zsigmond születésének nyolcvanadik évfordulójára. – Kolozsvár: Az Erdélyi Múzeum-Egyesület kiadása, 1996. 329 Р. со ссылкой на: G. Pistarino. Notai genovesi in Oltremare: Atti rogati a Chilia daA ntonio di Ponzò (1360– 1361). Genova, 1971. Р. 62-63.

5. Iacobi Philippi Tomasini Patavini Episcopi Aemoniensis Petrarcha redivivus... Editio altera correcta & aucta... – Patavii, 1650. 73. Р.

6. Kuun G. Codex Cumanicus bibliothecae ad templum Divi Marci Venetiarum. – Budapestini, 1880. I. С. 52.

7. Кононов А. Н. История изучения тюркских языков в России (дооктябрьский период). – Л.: Наука, 1982. С. 109-110.

8. Klaproth J. Notice sur un Dictionnaire persan, coman et latin, légué par Petrarque à la Republique de Venise // J. Asiatique. 1826. T. 8. P. 114-117.

9. Klaproth J. Vocabulaire latin, persan et coman de la bibliothèque de Francesco Petrarcha // Mémories relafcifs à l’Asie, contenant des recherches historiques et philologiques sur l es peuples de l’Orient, par... Paris, 1828. T. 3. P. 122-254.

10. Blau O. Über Volkstum und Sprache der Kumanen // Ztschr. Deutsch. Morgenland. Gesell. 1874. B. 29. Р. 556-587.

11. Grønbech K. Codex Cumanicus: Cod. Marc. Lat. DXLIX in Faksimile herausgegeben mit Einleitung von... – Kopenhagen, 1936. С. 31.

12. Grønbech K. Komanisches Wörterbuch: Türkischer Wortindex zu Codex Cumanicus. Kopenhagen, 1942; турецкий перевод: [Sağlar Fikri.] Grönbech Kaare. Koman lehçesi sözlüğü. Ankara, 1992. С. 86.

13. Monchi-Zadeh D. Das Persische im Codex Cumanicus. Uppsala univ., 1969; Bodrogligeti A. The Persian Vocabulary of the Codex Cumanicus. Budapest. 1971. С. 15.

14. Radloff W. Das türkische Sprachmaterial des Codex Cumanicus. SPb., 1887 С. . 5.

15. Bang W. Beiträge zur Erklärung des komanischen Marienhymnus// Nachr. Gesell. Wiss. Göttingen. Phil.-hist. Klasse. 1910. B. 1: 61-73; Beiträge zur Kritik des Codex Cumanicus // Bull. Acad. Belg, 1911. T. 1: 13-40; Über einen komanischen Konummionshymnus // Bull. Acad. Belg, 1910. T. 5: 230-239; Komanische Texte/ / Bull. Acad. Belg, 1911: 459-473; Die komanische Bearbeitung des Hymnus «A soils ortus cardine» // Festschr. Vilhelm Thomsen.– Leipzig, 1912: 39-43; Über die Rätsel des Codex Cumanicus // Sitzungsberichte Preus. Akad. Wiss. Phil.-hist. Klasse, 1912: 334-353; Über das komanische TEIZMAGA und Verwandtes // Bull. Acad. Belg, 1913: 16-20; Der komanische Marienpsalter nebst seiner Quelle herausgegeben // Bang W., MarquartJ. Osttürkische Dialektstudien. Berlin, 1914: 239-276; Turkologische Briefe aus dem Berliner Ungarischfen Institut. Erster Brief. Hegemonius Frage. Κελειό = kelepen des Codex Cumanicus. Eine unbekannte Quelle dieses Kodex // Ungar. Jahrbücher-, 1925: 41-48.

16. Hunfalvy P. Der kumanische oder Petrarka-Codex und die Kumanen // Hungarische Revue. 1881: 602-632; Teza E. Gli inni e le preghiere in lingua cumanica: Revisione del codice veneciano // Rediconti Accad. Lincei. Cl. scieze morali, storiche e filologiche. 1891. T.7. 1 sem./12: 586-596; Salaville S. Un manuscrit chrétien en dialecte turc, le Codex Cumanicus // Echos d’Orient. 1911. T. 14: 278-286, 314; Salaville S. Un peuple de race turque christianisée au XIII siècle // Echos d’Orient. 1914. T. 18: 193-208; Asim N. Kıpçak Türkçesine dair // Darülfünün Edebiyat Fakültesi Mecmuası. 1916. D. 1. B. 4: 381-383; Самойлович А. Н. К истории и критике Codex Cumanicus /Докл. Рос. Акад. наук. 1924: 86-89; Малов С. Е. К истории и критике Codex Cumanicus // Изв. АН СССР. Отд. гуманитарных наук. – 1930: 347-375; Györffy G. Autor du Codex Cumanicus // Analecta Orientalia memoriae Alexandri Csoma de Körös dedicata. – Budapest, 1942. V. l: 3-30; Zajączkowski A. Zwązki językowe połowiecko-słowiańskie. Wrocław, 1949.

17. Németh J. Die Rätsel des Codex Cumanicus // Ztschr. Deutsch. Morgenland. Gesell. 1913. B.47: 577-608; Németh J. Zu Rätseln des Codex Cumanicus // Körösi Csoma Archivum. 1930. Bd.2: 366-368; Курышжанов А. К изучению куманских загадок // Вопр. ист. и диалектологии казахского языка. – Алма-Ата, 1960. Вып. 2: 167-176; Tietze A. The Koman Riddles and Turkic Folklore. Berkeley, 1966; Mollova M. Sur quelques devinettes du Codex Cumanicus // Studia de Acta Orientalia. Bucarest, 1980, X: 103-116; Mollova M. Nouvelle interpre›tation de 25 devinettes du Codex Cumanicus // Linguistic Balkanique. Sofia, 1981, XXIV, no 4: 47-78.

18. Gabain A., von. Die Sprache des Codex Cumanicus // Philologiae Turcicae Fundementa. Wiesbaden, 1959. T. 1: 46-73; Komanische Literatur // Philologiae Turcicae Fundamenta. Wiesbaden, 1964. T. 2:213-251.

19. Salemann C. Zur Kritik des Codex Cumanicus // Изв. Аакд. наук. 1910: 942-957.

20. Drimba V. Syntaxe Cormane. Bucuresti; Leiden, 1973.

21. Drimba V. Quelques leçons et étymologies Comanes // Revue Roumaine de Linguistique (RRL). 1966. T. 11, f. 5: 481-489; Problèmes d’une nouvelle édition du Codex Cumanicus // RRL. 1970. T. 15, f. 3: 209-221; Miecellanea Cumanica (1) // RRL. 1970. T. 5, f. 5: 455-459; Mlacellanea Cumanica (5) // Rocz. Orientalist. 1976. T. 38: 111-115; Miecellanea Cumanica (9) // Rocz. Orientalist. 1978. T. 40, z. 3: 21- 31; Miscellanea Cumanica (12) // RRL. 1960. T. 25, f. 5: 485-493; Miscellanea Cumanica (15) // RRL. 1983. T. 28, f. 6:467- 477; Miscellanea Cumanica (16) // RRL. 1985. T. 30, f. 1: 7-21 и др., см .

22. Drimba V. Codex Comanicus: Édition diplomatique avec fac-similés. – Bucarest: Editura Enciclopedică, 2000; См. также: Ünal O. Kodeks Kumanikus 1A-55A: Giriş, Metin, Dizin. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2010.

23. Ligeti L. Prolegomena to the Codex Cumanicue // Codex Cumanicus / Ed. by Geza Kuun. Budapestini, 1981: 1-54.

24. Чеченов А. А. Язык памятника «Codex Cumanicus» (14 в.): В ареальном освещении. М., 1978; Язык «Codex Cumanicus» и его отношение к современным западнокыпчакским языкам: Автореф. канд. дисс. М., 1979.

25. Drimba V. Sur la datation de l a première partie du Codex Cumanicus // Oriens. 1981. T. 27/28: 388-404.

26. Добиаш-Рождественская О. А. История письма в средние века: Руководство к изучению латинской палеографии. Пг., 1923; [Репринт.] М.: Книга, 1987: 207.

27. Малов С. Е. К истории и критике Codex Cumanicus // Изв. АН СССР. Отд. гуманитарных наук. – 1930. 348 С.

28. Цыбульский В. В. Современные календари стран Ближнего и Среднего Востока: Синхронические таблицы и пояснения. М.: Наука,1964. С. 60-66.

29. Németh J. Reise um zwei kiptschakische Ortsnamen in Hungaria // Ural-Alt. Jahrbücher. 1961. – B. 33. H. 1/2: 122.

30. Пашуто В. В. Половецкое епископство // Ost und West in der Geschichte des Denkens und der kulturellen Beziehungen. – Berlin, 1966. Р. 33-40; репринт: // Русь. Прибалтика. Папство. Избранные статьи. М.: Рус. фонд содействия образованию и науке, 2011. С. 573–581. Подробнее об этом см.: Хаутала Роман. Исторический контекст основания католической епархии Кумании 1227 года // Золотордынская цивилизация, № 7, 2014. С. 111-139.

31. Филарет, архиепископ. История русской церкви. – Изд-во Сретенского монастыря, 2001. 197 сл.; ср.: Голубовский П. Печенеги, торки и половцы до нашествия татаров. – К., 1884; Расовский Д. А. О происхождении Codex Cumanicus // Seminarium Condacovianum. Praha, 1929, t. III.

32. Хаутала Р. Два письма францисканцев из Крыма 1323 года: латинский текст, русский перевод и комментарии // Золотордынская цивилизация, № 7, 2014. 98-99. – Там же даны подобные выдержки из письма брата Иоганки.

33. Schütz E. Armeno-Kiptschakisch und die Krim // Hungaro-Turcica.– Budapest, 1976: 185-205, со ссылкой на: Über die Herkunft des Codex Cumanicus // Sitzungsberichte Preus. Akad. Wiss. Phil.-hist. Klasse.– 1913: 244-245; Györffy G. Autor du Codex Cumanicus // Analecta Orientalia memoriae Alexandri Csoma de Körös dedicata.– Budapest, 1942 [1947]. V. l: 16; Gabain A., von. Komanische Literatur // Philologiae Turcicae Fundamenta. – Wiesbaden, 1964. T. 2: 243-244; Zajączkowski A. Do historii Kodeksu Kumańskiego: Termin «talašman» // Sprawozd. Pol. Akad. Um. 1950. T.50, z.8. – S. 420-125.

34. Антонин (Kапустин А. И.). Заметки XII-XV века, относящиеся к крымскому городу Сугдее (Судаку), приписанные на греческом Синаксаре // Зап. Одес. об-ва истории и древностей. 1863. T. 5. С. 595-628; факсим. табл. 3.

35. Kowalski T. Karaimische Texte im Dialekt von Troki. Kraków, 1929; Мусаев К. М. 1) Грамматика караимского языка: Фонетика и морфология. – М., 1964; 2) Синтаксис караимского языка. М.: Гуманитарий, 2004. Cм. также: Караимский молитвенник / Подготовил А. Н. Гаркавец. М. – Нальчик: Рус. деревня, 2008.

36. Изидинова С.Р. Фонетические и морфологические особенности крымско-татарского языка в ареальном освещении: Автореф. канд. дисс. – М., 1982 и др.

37. Гаркавець О. М. 1) Уруми Надазов’я: iсторiя, мова, казки, пiснi, загадки, прислiв’я, писемнi пам’ятки. Алма-Ата: УКЦ, 1999; 2) Урумський словник. Алма- Ата: Баур, 2000.

38. Toparlı R., Vural H., Karaatlı R. Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: TDK, 1993; 2. Baskı, 2003.

39. Tryjarski E. Dictionnaire arméno-kiptchak d’après trois manuscrits des collections viennoises. Warszawa, 1968-1972. T. 1, f. 1-4.

40. Schütz E. Re-Armenisation and Lexicon. FromArmeno-Kipchak back toArmenian // AOH. 1966. T. 19, f. 1: 99-115; Doerfer G. Literatur zum Armeno-Kiptschakischen // Ural- Altaische Jahrbücher. 1968. Bd. 40, H. 3-4: 250-252; Clauson G. Armeno-Qïpčaq // Rocznik Orientalistyczny. 1971. T. 34, z. 2: 7-14.

41. Gabain A., von. Die Sprache des Codex Cumanicus // Philologiae Turcicae Fundementa. – Wiesbaden, 1959. – T. 1: 46-73; Grønbech K. Codex Cumanicus: Cod . Marc. Lat. DXLIX in Faksimile herausgegeben mit Einleitung von... Kopenhagen, 1936. См. также его исследование грамматического строя половецкого языка: Grønbech K. Der Türkische Sprachbau. Kopenhagen, 1936; Статьи Т. И. Грунина и Э. В. Севортяна в кн.: Документы на половецком языке XVI в. М.: Наука, 1967; Pritsak O. Armeno-Kiptschakisch // Philologiae Turcicae Fundamenta. Wiesbaden, 1959. T. 1: 81- 87; Pritsak O. Das Kiptschakische // Philologiae Turcicae Fundamenta. – Wiesbaden, 1959. T. 1: 74-87; Курышжанов А. Формы и значения падежей в языке «Codex Cumanicus»: Автореф. канд. дисс. – Алма-Ата, 1956; Наджип Э. Н. Кыпчакско-огузский литературный язык Мамлюкского Египта XIV века: Автореф. докт. дисс. М., 1965; Наджип Э. Н. О средневековых литературных традициях и смешанных письменных тюркских языках // Советская тюркология. 1970. № 1. С. 87-92; Курышжанов А. К. Язык старокыпчакских письменных памятников XIII–XIV вв.: Автореф. докт. дисс. – Алма-Ата, 1973.

42. Гаркавец А. Н. 1) Конвергенция армяно-кыпчакского языка к славянским в XVIXVII вв. Киев: Наукова думка, 1979; 2) Тюркские языки на Украине. – Киев: Наукова думка, 1988 и др.

43. Гаркавец А. Н. Кыпчакские языки: куманский и армяно-кыпчакский. Алма-Ата: Наука, 1987. К этой нашей работе следует обратиться и по вопросам структуры куманского языка в свете латинской грамматики.

44. Cappelli A. Dizionario di Abbreviature Latine ed Italiani. Milano, 1912; Bischoff B. 1) Paläographie des romischen Altertums und des abendländischen Mittelalters.– Berlin: Erich Schmidt Verlag, 1979, 1986; 2) Latin Paleography: Antiquity and the Middle Ages / Transl. by Dáibhí ó Cróinín and David Ganz. – Cambridge University Press1, 990.

45. Гаркавец А. Н. Codex Cumanicus: Половецкие молитвы, гимны и загадки XIIIXIV веков. – М.: Русская деревня, 2006; Алматы: Баур, 2014. Переиздания: 1) Гаркавец А. Н. Кыпчакское письменное наследие. Т. II. Памятники духовной культуры караимов, куманов-половцев и армяно-кыпчаков. Алматы: Баур, 2007. С. 63-120; 2) Codex Cumanicus. – Астана: Сарыарка, 2014. С. 182-238 – с отдельными переводами на казахский и английский Г. Е. Абыловой (С. 164, 171-181).

46. Гаркавец А. Н. Codex Cumanicus. Полное издание. Алматы: Баур, 2015. 1348 стр., в т. ч. 166 стр. факсимиле. Вариант этой же публикации в 4 книгах: А. Н. Гаркавец. Codex Cumanicus. Т. І. Введение. Половецкие молитвы, гимны, проповеди и загадки, 106 стр. Т. ІІ. Факсимиле и построчная транслитерация, 330 стр., в т. ч. 166 стр. факсимиле. Т. ІІІ. Транскрипция и пословный перевод, 316 стр. Т. ІV. Латинский, персидский, куманский и немецкий словари и вкрапления из других языков, 664 стр. – Алматы: Баур, 2015.


Рецензия

Дәйектеу үшін:


Гаркавец А. «CODEX СUMANICUS»-ТІҢ ВЕНЕЦИЯЛЫҚ ҚОЛЖАЗБАСЫНЫҢ ЖАҢАША ОҚЫЛУЫ. TILTANYM. 2015;(3):53-66.

For citation:


Garkavets A. THE NEW READING OF THE MANUSCRIPT «CODEX CUMANICUS». Tiltanym. 2015;(3):53-66. (In Russ.)

Қараулар: 344


ISSN 2411-6076 (Print)
ISSN 2709-135X (Online)