Preview

Tiltanym

Расширенный поиск

CODEX CUMANICUS НОВОЕ ПРОЧТЕНИЕ ВЕНЕЦИАНСКОЙ РУКОПИСИ

Аннотация

В статье дается краткое описание рукописи XIII-XIV веков «Codex Cumanicus », хранящейся в Венеции, в Национальной библиотеке Маркиана, излагается история изучения этого письменного памятника в связи с другими тюркскими языками и описывается его новое полное издание, подготовленное автором и опубликованное в Алматы в 2015 году.

Об авторе

А. Гаркавец
Институт языкознания имени А. Байтурсынова
Казахстан

Главный научный сотрудник, доктор филологических наук



Список литературы

1. Кенесбаев С., Курышжанов А. О новом издании памятника «Кодекс Куманикус» в Казахстане: К изучению языка памятника XIII – начала XIV вв. // Изв. АН КазССР. Сер. обществ. наук, 1964. Вып. 3. С. 35-45.

2. Документы на половецком языке XVI в. / Подготовил Т. И. Грунин. М.: Наука, 1967.

3. Drüll D. Der Codex Cumanicus: Entstehung und Bedeutung. Sutttgart, 1980.С. 15.

4. Manolescu R. Folosirea scrisului în orašele portuare de la Dunărea de Jos în secolele XIII–XV // Emlékkönyv Jakó Zsigmond születésének nyolcvanadik évfordulójára. – Kolozsvár: Az Erdélyi Múzeum-Egyesület kiadása, 1996. 329 Р. со ссылкой на: G. Pistarino. Notai genovesi in Oltremare: Atti rogati a Chilia daA ntonio di Ponzò (1360– 1361). Genova, 1971. Р. 62-63.

5. Iacobi Philippi Tomasini Patavini Episcopi Aemoniensis Petrarcha redivivus... Editio altera correcta & aucta... – Patavii, 1650. 73. Р.

6. Kuun G. Codex Cumanicus bibliothecae ad templum Divi Marci Venetiarum. – Budapestini, 1880. I. С. 52.

7. Кононов А. Н. История изучения тюркских языков в России (дооктябрьский период). – Л.: Наука, 1982. С. 109-110.

8. Klaproth J. Notice sur un Dictionnaire persan, coman et latin, légué par Petrarque à la Republique de Venise // J. Asiatique. 1826. T. 8. P. 114-117.

9. Klaproth J. Vocabulaire latin, persan et coman de la bibliothèque de Francesco Petrarcha // Mémories relafcifs à l’Asie, contenant des recherches historiques et philologiques sur l es peuples de l’Orient, par... Paris, 1828. T. 3. P. 122-254.

10. Blau O. Über Volkstum und Sprache der Kumanen // Ztschr. Deutsch. Morgenland. Gesell. 1874. B. 29. Р. 556-587.

11. Grønbech K. Codex Cumanicus: Cod. Marc. Lat. DXLIX in Faksimile herausgegeben mit Einleitung von... – Kopenhagen, 1936. С. 31.

12. Grønbech K. Komanisches Wörterbuch: Türkischer Wortindex zu Codex Cumanicus. Kopenhagen, 1942; турецкий перевод: [Sağlar Fikri.] Grönbech Kaare. Koman lehçesi sözlüğü. Ankara, 1992. С. 86.

13. Monchi-Zadeh D. Das Persische im Codex Cumanicus. Uppsala univ., 1969; Bodrogligeti A. The Persian Vocabulary of the Codex Cumanicus. Budapest. 1971. С. 15.

14. Radloff W. Das türkische Sprachmaterial des Codex Cumanicus. SPb., 1887 С. . 5.

15. Bang W. Beiträge zur Erklärung des komanischen Marienhymnus// Nachr. Gesell. Wiss. Göttingen. Phil.-hist. Klasse. 1910. B. 1: 61-73; Beiträge zur Kritik des Codex Cumanicus // Bull. Acad. Belg, 1911. T. 1: 13-40; Über einen komanischen Konummionshymnus // Bull. Acad. Belg, 1910. T. 5: 230-239; Komanische Texte/ / Bull. Acad. Belg, 1911: 459-473; Die komanische Bearbeitung des Hymnus «A soils ortus cardine» // Festschr. Vilhelm Thomsen.– Leipzig, 1912: 39-43; Über die Rätsel des Codex Cumanicus // Sitzungsberichte Preus. Akad. Wiss. Phil.-hist. Klasse, 1912: 334-353; Über das komanische TEIZMAGA und Verwandtes // Bull. Acad. Belg, 1913: 16-20; Der komanische Marienpsalter nebst seiner Quelle herausgegeben // Bang W., MarquartJ. Osttürkische Dialektstudien. Berlin, 1914: 239-276; Turkologische Briefe aus dem Berliner Ungarischfen Institut. Erster Brief. Hegemonius Frage. Κελειό = kelepen des Codex Cumanicus. Eine unbekannte Quelle dieses Kodex // Ungar. Jahrbücher-, 1925: 41-48.

16. Hunfalvy P. Der kumanische oder Petrarka-Codex und die Kumanen // Hungarische Revue. 1881: 602-632; Teza E. Gli inni e le preghiere in lingua cumanica: Revisione del codice veneciano // Rediconti Accad. Lincei. Cl. scieze morali, storiche e filologiche. 1891. T.7. 1 sem./12: 586-596; Salaville S. Un manuscrit chrétien en dialecte turc, le Codex Cumanicus // Echos d’Orient. 1911. T. 14: 278-286, 314; Salaville S. Un peuple de race turque christianisée au XIII siècle // Echos d’Orient. 1914. T. 18: 193-208; Asim N. Kıpçak Türkçesine dair // Darülfünün Edebiyat Fakültesi Mecmuası. 1916. D. 1. B. 4: 381-383; Самойлович А. Н. К истории и критике Codex Cumanicus /Докл. Рос. Акад. наук. 1924: 86-89; Малов С. Е. К истории и критике Codex Cumanicus // Изв. АН СССР. Отд. гуманитарных наук. – 1930: 347-375; Györffy G. Autor du Codex Cumanicus // Analecta Orientalia memoriae Alexandri Csoma de Körös dedicata. – Budapest, 1942. V. l: 3-30; Zajączkowski A. Zwązki językowe połowiecko-słowiańskie. Wrocław, 1949.

17. Németh J. Die Rätsel des Codex Cumanicus // Ztschr. Deutsch. Morgenland. Gesell. 1913. B.47: 577-608; Németh J. Zu Rätseln des Codex Cumanicus // Körösi Csoma Archivum. 1930. Bd.2: 366-368; Курышжанов А. К изучению куманских загадок // Вопр. ист. и диалектологии казахского языка. – Алма-Ата, 1960. Вып. 2: 167-176; Tietze A. The Koman Riddles and Turkic Folklore. Berkeley, 1966; Mollova M. Sur quelques devinettes du Codex Cumanicus // Studia de Acta Orientalia. Bucarest, 1980, X: 103-116; Mollova M. Nouvelle interpre›tation de 25 devinettes du Codex Cumanicus // Linguistic Balkanique. Sofia, 1981, XXIV, no 4: 47-78.

18. Gabain A., von. Die Sprache des Codex Cumanicus // Philologiae Turcicae Fundementa. Wiesbaden, 1959. T. 1: 46-73; Komanische Literatur // Philologiae Turcicae Fundamenta. Wiesbaden, 1964. T. 2:213-251.

19. Salemann C. Zur Kritik des Codex Cumanicus // Изв. Аакд. наук. 1910: 942-957.

20. Drimba V. Syntaxe Cormane. Bucuresti; Leiden, 1973.

21. Drimba V. Quelques leçons et étymologies Comanes // Revue Roumaine de Linguistique (RRL). 1966. T. 11, f. 5: 481-489; Problèmes d’une nouvelle édition du Codex Cumanicus // RRL. 1970. T. 15, f. 3: 209-221; Miecellanea Cumanica (1) // RRL. 1970. T. 5, f. 5: 455-459; Mlacellanea Cumanica (5) // Rocz. Orientalist. 1976. T. 38: 111-115; Miecellanea Cumanica (9) // Rocz. Orientalist. 1978. T. 40, z. 3: 21- 31; Miscellanea Cumanica (12) // RRL. 1960. T. 25, f. 5: 485-493; Miscellanea Cumanica (15) // RRL. 1983. T. 28, f. 6:467- 477; Miscellanea Cumanica (16) // RRL. 1985. T. 30, f. 1: 7-21 и др., см .

22. Drimba V. Codex Comanicus: Édition diplomatique avec fac-similés. – Bucarest: Editura Enciclopedică, 2000; См. также: Ünal O. Kodeks Kumanikus 1A-55A: Giriş, Metin, Dizin. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2010.

23. Ligeti L. Prolegomena to the Codex Cumanicue // Codex Cumanicus / Ed. by Geza Kuun. Budapestini, 1981: 1-54.

24. Чеченов А. А. Язык памятника «Codex Cumanicus» (14 в.): В ареальном освещении. М., 1978; Язык «Codex Cumanicus» и его отношение к современным западнокыпчакским языкам: Автореф. канд. дисс. М., 1979.

25. Drimba V. Sur la datation de l a première partie du Codex Cumanicus // Oriens. 1981. T. 27/28: 388-404.

26. Добиаш-Рождественская О. А. История письма в средние века: Руководство к изучению латинской палеографии. Пг., 1923; [Репринт.] М.: Книга, 1987: 207.

27. Малов С. Е. К истории и критике Codex Cumanicus // Изв. АН СССР. Отд. гуманитарных наук. – 1930. 348 С.

28. Цыбульский В. В. Современные календари стран Ближнего и Среднего Востока: Синхронические таблицы и пояснения. М.: Наука,1964. С. 60-66.

29. Németh J. Reise um zwei kiptschakische Ortsnamen in Hungaria // Ural-Alt. Jahrbücher. 1961. – B. 33. H. 1/2: 122.

30. Пашуто В. В. Половецкое епископство // Ost und West in der Geschichte des Denkens und der kulturellen Beziehungen. – Berlin, 1966. Р. 33-40; репринт: // Русь. Прибалтика. Папство. Избранные статьи. М.: Рус. фонд содействия образованию и науке, 2011. С. 573–581. Подробнее об этом см.: Хаутала Роман. Исторический контекст основания католической епархии Кумании 1227 года // Золотордынская цивилизация, № 7, 2014. С. 111-139.

31. Филарет, архиепископ. История русской церкви. – Изд-во Сретенского монастыря, 2001. 197 сл.; ср.: Голубовский П. Печенеги, торки и половцы до нашествия татаров. – К., 1884; Расовский Д. А. О происхождении Codex Cumanicus // Seminarium Condacovianum. Praha, 1929, t. III.

32. Хаутала Р. Два письма францисканцев из Крыма 1323 года: латинский текст, русский перевод и комментарии // Золотордынская цивилизация, № 7, 2014. 98-99. – Там же даны подобные выдержки из письма брата Иоганки.

33. Schütz E. Armeno-Kiptschakisch und die Krim // Hungaro-Turcica.– Budapest, 1976: 185-205, со ссылкой на: Über die Herkunft des Codex Cumanicus // Sitzungsberichte Preus. Akad. Wiss. Phil.-hist. Klasse.– 1913: 244-245; Györffy G. Autor du Codex Cumanicus // Analecta Orientalia memoriae Alexandri Csoma de Körös dedicata.– Budapest, 1942 [1947]. V. l: 16; Gabain A., von. Komanische Literatur // Philologiae Turcicae Fundamenta. – Wiesbaden, 1964. T. 2: 243-244; Zajączkowski A. Do historii Kodeksu Kumańskiego: Termin «talašman» // Sprawozd. Pol. Akad. Um. 1950. T.50, z.8. – S. 420-125.

34. Антонин (Kапустин А. И.). Заметки XII-XV века, относящиеся к крымскому городу Сугдее (Судаку), приписанные на греческом Синаксаре // Зап. Одес. об-ва истории и древностей. 1863. T. 5. С. 595-628; факсим. табл. 3.

35. Kowalski T. Karaimische Texte im Dialekt von Troki. Kraków, 1929; Мусаев К. М. 1) Грамматика караимского языка: Фонетика и морфология. – М., 1964; 2) Синтаксис караимского языка. М.: Гуманитарий, 2004. Cм. также: Караимский молитвенник / Подготовил А. Н. Гаркавец. М. – Нальчик: Рус. деревня, 2008.

36. Изидинова С.Р. Фонетические и морфологические особенности крымско-татарского языка в ареальном освещении: Автореф. канд. дисс. – М., 1982 и др.

37. Гаркавець О. М. 1) Уруми Надазов’я: iсторiя, мова, казки, пiснi, загадки, прислiв’я, писемнi пам’ятки. Алма-Ата: УКЦ, 1999; 2) Урумський словник. Алма- Ата: Баур, 2000.

38. Toparlı R., Vural H., Karaatlı R. Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: TDK, 1993; 2. Baskı, 2003.

39. Tryjarski E. Dictionnaire arméno-kiptchak d’après trois manuscrits des collections viennoises. Warszawa, 1968-1972. T. 1, f. 1-4.

40. Schütz E. Re-Armenisation and Lexicon. FromArmeno-Kipchak back toArmenian // AOH. 1966. T. 19, f. 1: 99-115; Doerfer G. Literatur zum Armeno-Kiptschakischen // Ural- Altaische Jahrbücher. 1968. Bd. 40, H. 3-4: 250-252; Clauson G. Armeno-Qïpčaq // Rocznik Orientalistyczny. 1971. T. 34, z. 2: 7-14.

41. Gabain A., von. Die Sprache des Codex Cumanicus // Philologiae Turcicae Fundementa. – Wiesbaden, 1959. – T. 1: 46-73; Grønbech K. Codex Cumanicus: Cod . Marc. Lat. DXLIX in Faksimile herausgegeben mit Einleitung von... Kopenhagen, 1936. См. также его исследование грамматического строя половецкого языка: Grønbech K. Der Türkische Sprachbau. Kopenhagen, 1936; Статьи Т. И. Грунина и Э. В. Севортяна в кн.: Документы на половецком языке XVI в. М.: Наука, 1967; Pritsak O. Armeno-Kiptschakisch // Philologiae Turcicae Fundamenta. Wiesbaden, 1959. T. 1: 81- 87; Pritsak O. Das Kiptschakische // Philologiae Turcicae Fundamenta. – Wiesbaden, 1959. T. 1: 74-87; Курышжанов А. Формы и значения падежей в языке «Codex Cumanicus»: Автореф. канд. дисс. – Алма-Ата, 1956; Наджип Э. Н. Кыпчакско-огузский литературный язык Мамлюкского Египта XIV века: Автореф. докт. дисс. М., 1965; Наджип Э. Н. О средневековых литературных традициях и смешанных письменных тюркских языках // Советская тюркология. 1970. № 1. С. 87-92; Курышжанов А. К. Язык старокыпчакских письменных памятников XIII–XIV вв.: Автореф. докт. дисс. – Алма-Ата, 1973.

42. Гаркавец А. Н. 1) Конвергенция армяно-кыпчакского языка к славянским в XVIXVII вв. Киев: Наукова думка, 1979; 2) Тюркские языки на Украине. – Киев: Наукова думка, 1988 и др.

43. Гаркавец А. Н. Кыпчакские языки: куманский и армяно-кыпчакский. Алма-Ата: Наука, 1987. К этой нашей работе следует обратиться и по вопросам структуры куманского языка в свете латинской грамматики.

44. Cappelli A. Dizionario di Abbreviature Latine ed Italiani. Milano, 1912; Bischoff B. 1) Paläographie des romischen Altertums und des abendländischen Mittelalters.– Berlin: Erich Schmidt Verlag, 1979, 1986; 2) Latin Paleography: Antiquity and the Middle Ages / Transl. by Dáibhí ó Cróinín and David Ganz. – Cambridge University Press1, 990.

45. Гаркавец А. Н. Codex Cumanicus: Половецкие молитвы, гимны и загадки XIIIXIV веков. – М.: Русская деревня, 2006; Алматы: Баур, 2014. Переиздания: 1) Гаркавец А. Н. Кыпчакское письменное наследие. Т. II. Памятники духовной культуры караимов, куманов-половцев и армяно-кыпчаков. Алматы: Баур, 2007. С. 63-120; 2) Codex Cumanicus. – Астана: Сарыарка, 2014. С. 182-238 – с отдельными переводами на казахский и английский Г. Е. Абыловой (С. 164, 171-181).

46. Гаркавец А. Н. Codex Cumanicus. Полное издание. Алматы: Баур, 2015. 1348 стр., в т. ч. 166 стр. факсимиле. Вариант этой же публикации в 4 книгах: А. Н. Гаркавец. Codex Cumanicus. Т. І. Введение. Половецкие молитвы, гимны, проповеди и загадки, 106 стр. Т. ІІ. Факсимиле и построчная транслитерация, 330 стр., в т. ч. 166 стр. факсимиле. Т. ІІІ. Транскрипция и пословный перевод, 316 стр. Т. ІV. Латинский, персидский, куманский и немецкий словари и вкрапления из других языков, 664 стр. – Алматы: Баур, 2015.


Рецензия

Для цитирования:


Гаркавец А. CODEX CUMANICUS НОВОЕ ПРОЧТЕНИЕ ВЕНЕЦИАНСКОЙ РУКОПИСИ. Tiltanym. 2015;(3):53-66.

For citation:


Garkavets A. THE NEW READING OF THE MANUSCRIPT «CODEX CUMANICUS». Tiltanym. 2015;(3):53-66. (In Russ.)

Просмотров: 340


Creative Commons License
Контент доступен под лицензией Creative Commons Attribution 4.0 License.


ISSN 2411-6076 (Print)
ISSN 2709-135X (Online)