ТҮРКІ ТІЛДІ ЕСКЕРТКІШТЕРДІҢ ҰҚСАСТЫҒЫ: ФОНЕТИКАЛЫҚ-ГРАФИКАЛЫҚ СӘЙКЕСТІК

Дәстүрлі әдеби тілдерде жазылған ортағасырлық түркітілдес жазба ескерткіштері лингвистикалық сипаты бойынша «аралас» тілдерге жатқызылады. «Аралас тіл» термині жеткілікті дәрежеде қалыптаспаған. Қалыптасқан түркологиялық дәстүрде «араластыру» дегеніміз тіл жүйесінің өзгеруін емес, бір ескерткіштің тілінде норма болып табылатын диалектизмдердің басқа ескерткіштің тілінде қолданылуын білдіреді. Жалпы, «аралас» терминін түркологтар ескерткіш мәтініндегі фонетикалық, грамматикалық және лексикалық элементтердің мазмұны деп түсінеді. Олардың ойынша олар басқа жіктеу тобының тіліне жатады: қыпшақ, оғыз, ұйғыр, қарлұқ. Таңдалған фонетикалық-графикалық белгілер мен оларды статистикалық өңдеу мысалындағы біздің зерттеулеріміз әр жазбаша ескерткіш өзі құрылған тілдік жағдайдың нақты және тірі көрінісі екендігін және сонымен бірге оның сипаттамасының қайнар көзі болып табылатындығын көрсетеді.

1. Баскаков Н.А. Тюркские языки / Н.А.Баскаков. – М.: Наука, 1960. – 170 с.

2. Благова Г.Ф. О методике изучения морфологии средневековых тюркских поэтических текстов / Г.Ф.Благова // Вопросы языкознания. – 1977. № 3. – С. 86-100.

3. Благова Г.Ф. Тюркское склонение в ареально-историческом освещении: юговосточный регион / Г.Ф.Благова. – М.: Наука, 1987. – 304 с.

4. Зайончковский А.К изучению средневековых памятников тюркской письменности (XI – XVI вв.) / А.Зайончковский // Вопросы языкознания. – 1967. – №6. – С. 80-89.

5. Наджип Э.Н. Кыпчако-огузский литературный язык мамлюкского Египта. XIV века: Автореф. дис... д-ра филол. наук / Э.Н.Наджип. – М., 1965. – 94 с.

6. Наджип Э.Н. Исследование по истории тюркских языков XI – XIV вв. / Э.Н.Наджип. – М.: Наука, 1989. – 291 с.

7. Насилов Д.М. О лингвистическом изучении памятников тюркской письменности / Д.М.Насилов // Тюркологический сборник. – М., 1972. – С. 62-68.

8. Нуриева Ф.Ш. Норма и вариативность в языке тюркоязычных памятников XIII – XIV века Поволжья / Ф.Ш.Нуриева // Татар теле, әдәбияты, тарихы – үткәне, бүгенгесе. – Казань: Изд-во ТГГИ, 2000. – С. 207-213.

9. Тенишев Э.Р. Языки древне- и среднетюркских письменных памятников в функциональном аспекте / Э.Р.Тенишев // Вопросы языкознания. – 1979. – №2. – С. 85- 93.

10. Щербак А.М. Грамматический очерк языка тюркских текстов X – XIII веков из восточного Туркестана / А.М.Щербак. – М. – Л.: Изд-во АН СССР, 1961. – 204 с.