ПРОБЛЕМА ДУБЛЕТНОСТИ В ФУНКЦИОНИРОВАНИИ ЮРИДИЧЕСКИХ ТЕРМИНОВ

В статье проведен анализ употребления юридических терминов в законодательстве, словаре утвержденных терминов, в казахско-русском, русско-казахском терминологических словарях отраслей юриспруденции, делопроизводства и архивного дела, экономики и финансов.

Были рассмотрены юридические термины и выделены следующие общие моменты: 1) употребление одного термина на русском языке в двух или более вариантах на казахском языке (эти варианты на казахском языке также используются в качестве эквивалента другого термина на русском языке); 2) употребление одного термина на казахском языке в качестве эквивалента двух или более терминов на русском языке (эти варианты на русском языке также используются в качестве эквивалента другого термина на казахском языке); 3) употребление однокоренных или терминов, образованных от одного корня в русском языке в разных вариантах на казахском языке (кроме того, существует перевод одного и того же слова с разными окончаниями или без них). В статье выявленны и установлены причины некоторых несоответствий в употреблении юридических терминов, которые объясняются как лингвистическими, так и экстралингвистическими факторами (основанием тому служат, например, некоторые научнообоснованныевыводыотраслевыхспециалистов,такиекак:«фактортрадиции», семантический потенциал, происхождение терминов и т.п.); выдвижение на передний план аргумента об неизменности терминологии, используемой в законодательных документах; отражение в отраслевых терминологических словарях утвержденных терминов, и в то же время не подвергавшихся соответствующей унификационной работе; в исследовательской статье перечислены основные необходимые системные работы по устранению принципиально важных для терминологии подобных пробелов и недочетов.

1. Қазақстан Республикасы Президенті – Елбасы Н.Ә. Назарбаев «Қазақстан-2050» Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы. –Астана, Ақорда, 2012 жылғы 14 желтоқсан

2. Юсупов К. (2011) Ресми мәтіндер аудармасы: сипаты мен ерекшелігі. –Астана: Фолиант. – 304 б.

3. Cotterill J. (2002) Language in the Legal Process/ Ed. by J. Cotterill. NY: Palgrave/ Macmillan UK. – 276 p.

4. Gibbons John. (1999).Law and Language //Annual Review of Applied Linguistics. № 19. – PP. 156-173.

5. Ealy S. (1981) Communication, Speech and Politic s[Text] /S .Ealy. C.:University Press of America,. – 244 p.

6. Graber D.A. (1981) .PoliticalLanguageinNimmoandSanders//Handbookof. BeverlyHills:Sage.–348 p.

7. Hacker K.L. (2015) Political Linguistic Discourse Analysis // The Theoryand... In: Voprosy kognitivnoi lingvistiki [Issue sof Cognitive Linguistics]. – PP. 75-83.

8. Nizgulov T.S. (2012)Appearance and Main Features of English Legal Language // Materials of the II International research and practice conference: Munich, December 18–19th, 2012. Munich V. 2.–PP. 114-125.

9. Northcott Jill, Brown, Gillian. (2006) Legal Translator Training: Partnership between teachers of English for legal purposes and legal specialists. English for Specific Purposes. 25/3: –PP. 358-375.

10. Cao Deborah. (2007) Translating Law. Clevedon/Buff oronto: Multilingual Matters Ltd. – PP. 221-229.

11. Sarcevic S.: NewApproach to Legal Translation. KLUWER Law International, The Hague. London. Boston, 1997. – 308 p.

12. Wiesflog W.E. (1987) Problems of Legal Translation// Swiss Reports presented at the XIIth International Congress of Comparative Law. Zurich: Schulthess. – P.P. 179-218

13. Sandrini Peter. (2009) Comparative Analysis of Legal Terms: Equivalence Revisited. University of Innsbruck, Austria. – 10 p.

14. Tiersma P.M. (2010)The Origins of Legal Language. – Loyola-LA. – 25 p.

15. Hough John N. (1953) Scientific terminology. NY. – 231 p.

16. Riggs Fred. (1993) Social Science Terminology: Basic Problems and Proposed Solutions // Terminology: applications in interdisciplinary communication/ edited by Helmi В/ Sonneveld, Kurt L. Loening. Amsterdam/ Philadelphia. –PP. 195-222.

17. Hoffman L. (1982) Terminology and LSP / L. Hoffman II Infotem: Series 7. –P. 391-402

18. Haugen E. (1950) The Analysis of Linguistic Borrowing / E. Haugen // Language, , Val. 26. – №21.–P. 201-231.

19. БаландинаЛ.А.,КураченковаГ.Ф.(2011)Языкдипломатии:традицииисовременность // Язык и право: актуальные проблемы взаимодействия. Материалы Международной научно-практической Интернетконференции. – Ростов-на-Дону: Ростовское книжное издательство. – С.105-117.

20. Борисенко И.И., Евтушенко Л.И. (2001) Английский язык в международных документах (право, торговля, дипломатия): Учеб. пособие. – К.: Логос. – 480 с.

21. АшиноваК.А.(2006)Қазақжәнеағылшынтілдеріндегідипломатиялықтерминдердің жасалымы. Дисс. канд. филол.н. – Алматы. – 131 б.

22. Нугманова А.Д. (2018) Дипломатиялық терминдердің қазақ тілінде қалыптасуы // Абылай хан атындағы ҚазХҚ және ӘТУ Хабаршысы. «Филология ғылымдары» сериясы. 4 (51). ISSN 2411-8745. – 26-33-беттер.

23. Исмалова Ф. (2020) Саяси-дипломатиялықтілдіңлингвистикалық,когнитивтікпрагматикалық аспектіде талдану үлгісі // Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті. Хабаршы. «Филология ғылымдары» сериясы. – Алматы, №1(71). – 184-189-беттер.

24. Заңнамадағы қолданысы– http://adilet.zan.kz/rus

25. БТЖ – Бекітілген терминдер жинағы. 1971-2011 жылдар аралығында Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Мемлекеттік терминология комиссиясы мәжілістерінде бекітілген терминдер жинағы / Жалпы редакциясын басқарған Ш. Құрманбайұлы. Құрастырушылар: С. Сәлемов, Г. Азанбаева. Астана, 2012 жыл. – 384 бет.

26. Заңтану – Қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздік (заңтану) (2014) / Жалпы ред. басқ. М.Б.Қасымбеков, жобаның ғыл. жетекшісі А.Қ. Құсайынов. 29-том. –Алматы: «ҚАЗақпарат» баспа корпорациясы. – 532 б.

27. Іс жүргізу – Қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздік (іс жүргізу және мұрағат ісі) (2014) Жалпы ред. басқ. М.Б. Қасымбеков, жобаның ғыл. жетекшісі А.Қ. Құсайынов. 28-том. –Алматы: «ҚАЗақпарат» баспа корпорациясы. – 512 б.

28. Қазақ сөздігі (Қазақ тілінің біртомдық үлкен түсіндірме сөздігі) (2013)/ Құраст.: Н.Уәли, Ш.Құрманбайұлы, М.Малбақов, Р.Шойбеков және т.б. – Алматы: «Дәуір» баспасы. – 1488 бет.

29. Экономика–Қазақша-орысша,орысша-қазақшатерминологиялықсөздік(экономика және қаржы). (2014) Жалпы ред. басқ. М.Б. Қасымбеков, жобаның ғыл. жетекшісі А.Қ. Құсайынов. 29-том. –Алматы: «ҚАЗақпарат» баспа корпорациясы. – 544 б.