ПАРАЛЛЕЛЬ КОРПУСТАРДЫ ТІЛ ЖӘНЕ АУДАРМА ТӘЖІРИБЕСІН ОҚЫТУДА ПАЙДАЛАНУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Қазіргі таңда тіл мен аударма тҽжірибесін оқыту ҽдістемесінде ҽртҥрлі жанрдағы мҽтіндердің электронды параллельді корпусын жасау жҽне пайдалану ҿзекті болып табылады. Қазақстандағы мҧндай бағдарламалар ҽлі толыққанды жасала қойған жоқ, дегенмен параллель мҽтіндер аударманы салыстырмалы талдау ҥшін бҧрыннан қолданылған.
Аударманы оқыту міндеттерінде мҽтіндердің параллельді корпусын аударманың ҽдістері мен тҽсілдерін зерделеу кезінде кҽсіби аударма ҥлгілерін беретін анықтамалық ақпарат ретінде қарастыруға болады. Шетел тілін оқыту міндеттерінде мҧндай корпустар зерттелетін лексиканың ықтимал эквиваленттерін таңдауға, белгілі бір контексте оның мағыналары мен қызметтерін қадағалауға мҥмкіндік береді. Бҧл мақалада корпустарды пайдаланудың бірқатар ҽдістемелері, оларды жасау ҽдістері, корпус тҥрлері, сонымен қатар параллель мҽтіндер ҥшін арнайы бағдарламаларды пайдалану ерекшеліктері қарастырылады. Қазіргі уақытта машиналық аударманың ҿзі параллель мҽтіндерге негізделген. Болашақта аударма бірліктері бар параллель корпус қазақ тіліндегі аударманы жаңа деңгейге шығарады. Мҧндай жағдай кҽсіби машиналық аударма қосымшаларын, соның ішінде конференцияға арналған синхронды аударма бағдарламасын, ауызша мҽтінді басқа тілдегі жазбаша мҽтінге аударуға арналған қосымшаны жасау ҥшін аударма жады ретінде ҽрекет ете алады.

1. Abdallah A. (2021) Impact of using parallel text strategy on teaching reading to intermediate II level students. // International Journal on Social and Education Sciences (IJonSES), 3(1), 95-108. https://doi.org/10.46328/ijonses.48

2. Aston G. (1997) Enriching the Learning Environment: Corpora in ELT [Text] / G. Aston // In: Wichmann et al. (Eds.), Teaching and language corpora. - London: Longman, 1997. - P. 51-64

3. Dobrovol'skij D. O. (2015) Parallel corpora of texts // https://postnauka.ru/ [Electronic resourse]. – 2015. Access mode: https://postnauka.ru/video/54851 (in Russian)

4. Dobrovol'skij D. (2015) Corpus of parallel texts and comparative lexicology. Proceedings of the Institute of the Russian Language. V.V. Vinogradova. Ed. 6. М., 2015. – P. 411-446. (in Russian)

5. Doval I., Nieto, M. T. S. (2019) Parallel corpora for contrastive and translation studies: New resources and applications (Vol. 90). John Benjamins Publishing Company. – 2019. https://doi.org/10.1075/scl.90

6. Manapbayeva Zh.Zh. (2020) Peculiarities of using corpus linguistics methods in analyzing the translations of national realia // Proceedings of the scientific conference "Development of Kazakh linguistics and literary criticism in the context of globalization and digitalization", dedicated to the 175th anniversary of the birth of the great Kazakh akyn and thinker Abai Kunanbayev and the 1150th anniversary of the birth of the Turkic scientist, philosopher Abu Nasr ibn Muhammad al- April

7. Farabi, Almaty, 17 April 2020. – Almaty: IITU, 2020. – 152-157 pp. (in Kazakh)

8. Nida E. A., Taber C.R. (1969) The Theory and Practice of Translation. Leiden: E. J. Brill, 1969. – 220 p.

9. Parallel subcorpus. Institute of Linguistics named after A. Baitursynov. URL: https://qazcorpus.kz/findparallel/?lang=kz

10. Sosnina Ye. P. (2023) Parallel corpora in teaching language and translation [Electronic source] / URL: http://ling.ulstu.ru/linguistics/resourses/literature/articles/corpus_education_translation/ (Accessed 26.04.2023) (in Russian)

11. Yelubay S. (2009) Odinokaya yurta: Trilogiya. / Translated from Kazakh by L.Kosmukhamedova, A.Zhaksylykov. – Astana: Audarma, 2009. – 552 str. (in Russian)

12. Yelubay S. (2016) Lonely Yurt. / Translated from Russian by Catherine Fitzpatrick. – USA: Metropolitan Classics, 2016. – 293 p.

13. Tayebeh M.M., Dehcheshmeh M. (2018) The effect of using parallel corpora on translation quality. // Translation Studies. 212. – P. 97-112.