XV-XVIII ҒҒ. ЖЫРАУЛАР ТІЛІНІНІҢ ПОЭТИКАЛЫҚ ЖИІЛІК СӨЗДІГІ

Аталмыш «XV-XVIII ғасырлардағы жыраулар тілінің поэтикалық жиілік сөздігі» – XV-XVIII ғасырлардағы жыраулар поэтикалық тілінің лексикалық бірліктері мен формулалық үйлесімін, сондай-ақ олардың ауызша-стильдік техникасы тәсілдерін жүйелеу бойынша ғылыми-энциклопедиялық басылым. Олар Қырым, Солтүстік Кавказ және Орталық Азияның түркітілдес халықтарының ежелгі ауызша эпикалық мәдениетін құрушылар мен сақтаушылар. Олардың есімдері эпостарында және лиро-эпикалық шығармаларында кеңінен танымал. Сөздік тұрақты бірліктердің, формулалардың (бастапқы трансформацияның) корпусына бай. Ауызша-стиль техни- касының түркі халықтарының поэтикалық өнерінің даму тарихын, ауызша дәстүрдің оның бастапқы негіздерімен, яғни ритмикалық, формульдік қайталаулар, жалбарыну, сиқыр сияқты негізгі рөл атқарған көздерімен (аңыздар, жоралар мен ырымдар) органикалық байланысы бар екендігін дәлелдейді. Қазіргі таңда түркі халықтарының эпикалық мәдениетінің рухани құнды мұрасы ретінде зерттеудің өзіндік болашағы бар «формульдік грамматика» болып есептеледі. Себебі қазақ жыраулары көне түркі жыршылары секілді әдеби тілдің қалыптасуына көп еңбек сіңірді. Олар көр- кемдік құндылығы жағынан әлем әдебиетінің көптеген жауһар шығармаларынан кем түспейтін түрлі жанрда ауызша керемет туындылар жасады. Жиілік сөздікке көптеген көне және бүгінгі тіл тұтынушыларына түсініксіз терминдер енді. Ондай сөздерге қажетті түсіндірмелер және белгілі ғалымдардың пікірлеріне сілтемелер берілді. Сөздік қазақ-түркі тілдерін зерттеуші ғалымдарға, фольклортанушыларға, эпостанушыларға, философтарға, мәдениеттанушыларға, қазақ халқының поэтикалық өнерінің аудармашыларына және көшпенділердің эстетикасына қызығушылық таныт- қан оқырмандарға арналған.

1. Arens W. (1986) The origin sin: Jncest and its meaning. New York; Oxford, 1986. (in English)

2. Abylkasimov B.SH. (1984) Stilisticheskie formy i sredstva v zhanre tolgau / V kn.: Zhanr tolgau v kazahskoj ustnoj pojezii. – Alma-Ata: Nauka, 1984. – 120 s. [Abylkasimov B.S. Stylistic forms and means in the tolgau genre / In: Tolgau genre in Kazakh oral poetry. – Alma-Ata: Nauka, 1984. – 120 p.] (in Russian)

3. Bascom W. (1984) Verbal art // JAF. 1955. N 269; Folklore, verbal art, and culture // JAF. 1973. Nbeschrieben. В., 1889. (in English)

4. Bes gasyr zhyrlajdy: XV gasyrdan XX gasyrdyn bas kezine dejingi qazaq aqyn zhy raularynyn shygarmalary. – Almaty: Zhazushy, 1984. – T.1. – 256 b. [Five centuries sing: works of Kazakh poets from the XV century to the beginning of the XX century. - Almaty: writer, 1984. - Vol. 1 – - 256 P.] (in Kazakh)

5. Finnegan S. (1977) Oral poetry: Its nature, significance and social context. Cambridge Univ. Press. 1977. (in English)

6. Рarry M. (1930) Studies in the Epic Technique of oral Verse-Making. 1. Homer and Homeric style. – Harvard Studies in Classical Philology, V. XLI, 1930. – P. 80. (in English)

7. Lord A.B. (1994) The Singer of tales. – Cambridge, Massachusetts, 1960 / Perevod s angliyskogo i kommentarii U.A. Kleynerai G.A. Levintona. Poslesloviye. – M.: Izdatel’skaya firma «Vostochnaya literatura», RAN, 1994. – 368 s. – Issledovaniya po fol’kloru i mifologii. (In Russian)

8. Parry M. (1932) Studies in the Epic Technique of the Oral Verse Making. II. The Homeric language and the Language of Oral Poetry. – Harvard Studies in Classical Philology. (in English)

9. Bekturov J.J. (1999) Problemy semantiki ustnoy individual’noy kul’tury kazakhskogo naroda / V kn.: Issledovaniya po istorii i semantike stikha. – Karaganda, 1999. – S. 28-37 [Bekturov Zh.Zh. Problems of semantics of oral individual culture of the Kazakh people / In: Studies on the History and Semantics of Verse. – Karaganda, 1999. – pp. 28-37; On the characteristics of the lexical and figurative-semantic fund of monuments of Kazakh poetry of

10. the XV-XVIII centuries. – Karaganda, 1999. – pp. 37-44. ] (in Russian)

11. Zhaksylykov A.ZH. (2016) Poeziya zhyrau vekov: mental’nost’ i poetika. – Almaty, 2016. – 160 s. [Zhaksylykov A.J. Poetry of the Zhyrau centuries: mentality and poetics. Almaty, 2016. – 160 p.] (in Russian)

12. Ibrayev Sh. (1999) Epicheskiye formuly i poeticheskiye sredstva «Kitabi dedem Korkut» / V kn.: Issledovaniya po istorii i semantike stikha. – Karaganda, 1999. – 122 s. [Ibraev Sh. Epic formulas and poetic means “Kitabi dedem Korkut” / In: Studies on the History and Semantics of Verse. – Karaganda, 1999. – 122 p.] (in Russian)

13. Kodar A. (1999) Ocherki istorii kazakhskoy literatury. – Almaty, 1999. [Kodar A. Essays on the history of Kazakh literature. – A., 1999] (in Russian)

14. Magauin M.(1978) Poeziya kazakhskikh stepey. V kn.: Poety Kazakhstana. M. -L.: Sovetskiy pisatel’, 1978 g. – 608 s. [Magauin M. Poetry of the Kazakh steppes. In the book: Poets of Kazakhstan. M.-L.: Soviet writer, 1978 p.7 – 608 p.] (in Russian)

15. Tursınov E.D. (1976) Qazaq auyz adebietіn zhasaushylardyn bajyrgy okіlderі. – Almaty, 1976. – 200 b. [Tursunov E. D. Indigenous representatives of the creators of Kazakh oral literature. Almaty, 1976. - 200 P.] (in Kazakh)