ЛИНГВОЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ САНА ТРАНСФОРМАЦИЯСЫНЫҢ РЕПРЕЗЕНТАЦИЯСЫ

Тіл – адам капиталын қҧраушы негізгі қҧрал, себебі тіл адамның экономикалық, ҽлеуметтік тҧрғыда дамуына ҽсер ете алады, оған қоса, экономикалық шешімдерге де ықпал етеді. Экономикадағы тіл мен тілдегі экономикалық қатынасы тҧтас, экономикасы дамыған елдің ҧлттық тілі де қоса жетіледі, тілі мҽртебе алып қолданысы кеңейсе, экономикадағы оң ҿзгерістер соңынан ереді. Осы қҧбылысқа арналған зерттеулер ғылымдағы жаңа бағыт – лингвоэкономиканың пайда болуына тҥрткі болады.
Мақаланың мақсаты: қазіргі қазақ ҧлттық экономикалық санасын тҽуелсіздікке дейінгі жҽне тҽуелсіздіктен кейінгі кезеңдермен салыстыра отырып, ондағы трансформацияны кҿрсету. Оны біз тек тіл арқылы, тілдегі репрезентациясы арқылы ғана кҿрсетеміз. Сонымен қатар экономикалық дискурс ҧғымына тҥсінік беру. Мақалада экономикалық дискурс институционалды дискурстың іштҥрі ретінде қаралды, ең алдымен «экономикалық дискурс» ҧғымына анықтама берілді, экономикалық дискурстың институционалды дискурстың ҿзге іштҥрінен басты айырмашылығы мен оған тҽн белгілері кҿрсетілді.
Экономикалық сананың қазіргі таңда маңыздылығы, оның тілдік тҧрғыдан зерттелуі мақаланы ҿзектілендіріп отыр, себебі экономикалық сана да сананың кез келген тҥрі сияқты оның трансформациясы, жетілуі де тілмен байланысты ғана жҥзеге асады. Сананың кҿрінісі тілде жҥйелі тҥрде репрезенттеледі, бҧл репрезенттер ҽмбебап сипатта болады, ҽсіресе лексикалық қабаттағы ҿзгерістер басқаға қарағанда жылдам, тез жҥреді. Сондықтан мақалада сҿз болып отырған зерттеу нысанына лексикалық бірліктер алынды.

1. Grin F. (2016) Challenges of Minority Languages. In: Ginsburgh, V., Weber, S. (Eds.). The Palgrave Handbook of Economics and Language. London: Palgrave Macmillan, 616—658 рр.

2. Marschak, J. (1965) The Economics of Language // Behavioral Science, 10, 135—140.

3. Белецский С.Б. (2019) Языковая политика по расчету // Национальный исследовательский университет «Высшая школа экономики». Научно-образовательный портал IQ. HSE. [Электронный ресурс]. https://iq.hse.ru/news/315210835.html

4. Victor A. Ginsburgh, Juan Prieto-Rodriguez. (2011) Returns to Foreign Languages of Native Workers in the European Union // ILR Review. — Т. 64, вып. 3. — С. 599–618.

5. M. Keith Chen (2013). The Effect of Language on Economic Behavior: Evidence from Savings Rates, Health Behaviors, and Retirement Assets // American Economic Review. — Т. 103

6. Фазылжанова А.М. (2020) Біз ҧлттық тілімізді барынша қоғап қалу кезеңіндe тҧрмыз // Qazlatyn ақпараттық агенттігі [Электронды ресурс] https://www.qazlatyn.kz/article?id=183

7. Omar A. (2001) Words of the World. The Global Language System Abram de Swaan, Polity Press, Cambridge. – 253 рр.

8. Barry R. Chiswick, Paul W. Miller (2014) The Economics of Language: International Analyses Routledge Studies in the Modern World Economy (Том 65), 624 рр.

9. Карасик В.И. (2000) О типах дискурса // Языковая личность: институциональный и персональный дискурс: сб. науч. тр. – Волгоград. – С. 5-20

10. Шереметьева А.А. (2011) Основные характеристики экономического дискурса (на материале немецкого языка) [Электронный ресурс] / А. А. Шереметьева // Вестник Кузбасской государственной педагогической академии. – No 7 (13) // Режим доступа: http://vestnik.kuzspa.ru/articles/61/. 2013, свободный.

11. Лікунь М. (2008) Російський економічний текст у функціонально-стилістичному та соціолінгвістичному аспектах: Автореф. дис. ... канд. філол. наук: / Таврійський нац. ун-т ім. В. І. Вернадського. – Сімферополь, – С. 9.

12. Уҽли Н. Фазылжанова А. (2009) Қоғамдық сананың тҥрлері жҽне тіл бірегейлігі // ҦҒА Хабарлары. – № 4 – 10- 15 бб.

13. Жалпы білім берудегі қазақ тілінің жиілік сҿздігі. (2016) Жалпы редак. басқарғандар: Қажыбек Е.З., Фазылжанова А.М. – Алматы: Дҽуір. – 1472 б.

14. Пиязбаева А. (2023) Тҽуелсіздік – ҧлттық экономикалық сананың тірегі [Электронды ресурс] https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid02mWHTQAiMc7JFgoawGUZaSjbHPJHJQLY1GgUnmP9FcohxWVByGpL7HtjpodwYddFJl&id=100040334509403&mibextid=Nif5oz&_rdr

15. «Қазақ тілінің тҥсіндірме сҿздігі» (1974) Он томдық. / Сҿздікті жасағандар: А. Ибатов, Б. Қайымова, Ҽ. Бҿрібаев, З. Машабаева, Г. Жҽркешева, Б. Қалиев, Ҽ. Болғанбаев, А. Иманбаев. Қазақ ССР-нің «Ғылым баспасы».

16. «Қазақ ҽдіби тілінің сҿздігі» (2011) Он бес томдық. / Қҧраст. Т. Жанҧзақ, С. Омарбеков, Ҽ. Жҥнісбек жҽне т.б. Алматы, Тіл білімі институты. 645 б.