ПАНДЕМИЯ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ИДЕОЛОГИЯЛЫҚ ДИСКУРСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Идеологиялық дискурс тіл білімінің соңғы кездері зерттеле бастаған бағыттарына жатады. Бҧл мҽселе шетел ғалымдары тарапынан біраз қарастырылған. Бірақ қазақстандық зерттеушілер идеологиялық дискурсты арнайы зерттеу нысанына айналдырмағандығы байқалады. Ғылыми жҧмыстың негізгі мақсаты – идеологиялық дискурстың пандемия кезіндегі сипаты мен оның ҽсеріне талдау жасау. Осы мақсатқа сай мақалада пандемия кезеңіндегі қазақстандық идеологиялық дискурстың рҿлі, оның таралу арнасы мен формасы талданады. Авторлар ғылыми зерттеулерін орындау барысында дискурстық талдау (идеологиялық мақсатта қҧрылған мҽтіндерді коммуникативтік жағдаятта экстралингвистикалық факторлармен қоса алып талдау) ҽдісін, идеологиялық дискурс ҿнімі – идеологиялық мазмҧндағы мҽтінді лингвистикалық талдау ҽдістерін қолданған. Зерттеу барысында пандемия кезеңінде қазақстандық идеологиялық дискурсқа тҽн мынадай ерекшеліктер анықталған: 1) қазақ халық ауыз ҽдебиеті жанрлары, оның ішінде, бҽдік жыры жаңа сипатта жаңғырған, мақалада бҧл ой сол кезде туған бҽдік жыры мҽтініне талдау жасау арқылы дҽлелденген; 2) идеологиялық дискурстың таралуы, негізінен, бҧқаралық ақпарат қҧралдары арқылы (телеарна, газет-журнал), интернет арқылы жҥзеге асса, 3) таралу формалары, негізінен, ҽлеуметтік желілердегі тҥрлі бейнероликтер, дыбыс жазбалары, аралас форматтағы жазбалар т.б. сипатында жҥзеге асты; 4) тікелей қарым-қатынас шектелгендіктен, адамдарда жалғызсырау сезімінің пайда болу кҿрінісі анық байқалып, дискурсқа қатысушылардың кҿркем дискурсқа (оның ішінде, поэзияға) басымдық бергені анықталды; 5) биліктің халықты сақтандыру мен індеттен аман алып шығу мақсатына сай дискурстық стратегиясы ҿзгергені айқын байқалды; 6) короновирустың метафоралық баламалары қалыптасты: індет, тҽж тажал, кесел, жаман ауру, аты ҿшкір ауру, жаман вирус, тажал. Мақаланың ғылыми қҧндылығы идеологиялық дискурсты жеке дискурс тҥрі сапасында саяси дискурстан бҿліп, оның ҿзіне ғана тҽн ерекшеліктерін дҽлелдеп, жіктеуімен, оның пандемия кезеңіндегі ҿзгерістеріне сай ғылыми тҧжырым беруімен байланысты болса, практикалық қҧндылығы аталған дискурстың қҧрылымдық жҽне дискурстық сипатына талдау жасау ҥлгісін осы тҽрізді ғылыми зерттеулерде пайдалануға жарамдылығымен анықталады. 

1. Ахатова Б.А. (2006) Политический дискурс и языковое сознание: Алматы: Экономика, 2006. с.302

2. Ҽбдірова Ш.Г. (2019) Идеологиялық дискурстың ерекшеліктері // «Ғылым жҽне білім» XIV Халықаралық конференцияның материалдары – 2019 , Нҧр-Сҧлтан. – 2358-2361 б.

3. Balakhonskaya, L.V., Gavra, D.P., Beresneva, I.V., Sadirova K.K., K.K.Markers of Manipulation in the Electoral Communication in a Digital Environment (Conference Paper)// Proceedings of the 2020 IEEE Communication Strategies in Digital Society Seminar, ComSDS 2020. April 2020, Article No. 9101306, Pages 91-98. 2020

4. Буркитбаева Г.Г. (2005) Деловой дискурс. Онтология и жанры. Алматы: Ғылым, 2005. 232 б.

5. Есенова Қ.Ҿ. (2015) Медиалингвистика: мерзімді баспасҿз тілін зерттеудің проблемасы. Алматы: 2015. – 215 б.

6. Ибраева Ж.Қ. (2010) Қазақстанның саяси дискурсындағы саясаткерлердің тілдік тҧлғасы // Абай атындағы ҚазҦПУ хабаршысы. Филология ғылымдары сериясы. – 2010, № 2 (32). – 43-46 бб.

7. Karagulova B., Kushkimbayeva A., Sadirova K., Mukhtarov S., Saduakas N, Trusheva A. (2018) The linguoculturalnature of the Turkic metrological names// Man in IndiaVolume 96, Issue 7, 2016, Pages 2267-2281.

8. Karabaev M., Sadirova K., Tektigul Z. (2018) The Conversion Of Syntactic Units Into Bashkir And Kazakh Words//Modern journal of language teaching methods7 Том 8. 113-123 bb. - 2018

9. Қоңыратбаев Ҽ. (1991) Қазақ фольклорының тарихы. – Алматы: Ана тілі, 1991. – 191 б.

10. Садирова К.К., Ҽбдірова Ш.Г. (2020) Идеологиялық дискурс жҽне ықпалдастық мҽселесі// Л.Н.Гумилев атындағы Евразия ҧлттық университетинин хабаршысы. – Филология сериясы, №3(132)/2020. - 133-141 бб.

11. Садирова К.К. (2019) Дискурсология мҽселелері.- Ақтҿбе: Колибри, 2019. – 198 б.

12. Садирова К.К. (2020) Полиглот-тҧлғаның жазбаша дискурстық қҧзыреті // Қазақстан ғылымы мен ҿмірі. № 1, 2020. – 175-182 б.

13. Tektigul Zh., Bayadilova-Altybayeva A., Sadirova K., Kushkarova K.Transmissional and Magical Nature of Naming System//Sys Rev Pharm 2020; 11(4): 445 - 450 pp.

14. Тер-Минасова С. (2018) Язык и межкультурная коммуникация. М.: Слово, 2000. 624 с.