ҚЫПШАҚ ТОБЫ ТІЛДЕРІНІҢ 30 ЖЫЛДАРДА ҚОЛДАНҒАН ЛАТЫН ӘЛІПБИЛЕРІ
Аннотация
Латын әліпбиін қабылдаған түркі тілдерінің дені негізінен оғыз тобындағы тілдер болып табылады. Ал қыпшақ тобына жататын түркі тілдерінен тек қарақалпақ тілі латын графикасын пайдаланады. Болашақта қазақ, башқұрт, татар, қарашай, құмық, ноғай тілдері латын графикасына ауысатын болса, бұл тілдердің ортақ базалық әліпби жүйесі болуы керек деп ойлаймыз. Сондықтан мақалада фонетика-фонологиялық жүйесінде көп айырмашылық жоқ қазақ, ноғай, башқұрт, қарақалпақ, қарашай, татар, құмық тілдерінің 30 жылдардағы латын, кейінгі кирил графикасы негізіндегі әліпбилеріндегі әріп айырмашылықтар және олардың болашақтағы жаңа латын әліпбиі тұсында шешілу мүмкіндіктері қарастырылады.
Кілт сөздер
түркі тілдерінің қыпшақ тобы,
латын әліпбиі,
фонема,
дыбыс,
қарашай,
құмық,
татар,
ноғай,
башқұрт тілдері
Автор туралы
К. Күдеринова
А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты
Қазақстан
Қазақстан
филология ғылымдарының докторы
Алматы
Әдебиет тізімі
1. Стенографический отчет І пленума ВЦКНТА ( Баку, 3-7/VI, 27). – М, 1927. - 175 б.
2. Мусаев К. Достижения и проблемы в усовершенствовании алфавитов и орфографии современных тюркских языков // Опыт совершенствования орфографии тюркских языков. – М: Наука, 1982. – С. 29.
3. Алиев У. Национальный вопрос и национальная культура в СевероКавказском крае (итоги и перспективы). К предстоящему съезду горских народов. – Ростов-н/Д: Севкавкнига, 1926. – С. 82.
4. А.Х.Соттаев. Пути совершенствования и унификации алфавита карачаево-балкарского языка // Вопросы совершенствования алфавитов тюркских языков СССР. – М.: «Наука», 1972. – С. 88-92.
5. Милых М.К. Вопросы орфографии тюркcких языков Северного Кавказа и Дагестана. – Кисловодск, 1937. – С. 77.
6. Насыров Д.С. Об усовершенствовании и унификации алфавита каракалпакского языка // Вопросы совершенствования алфавитов тюркских языков СССР. – М.: «Наука», 1972. – С. 75-87.
7. Латын графикасы негізіндегі қазақ әліпбиі: тарихы, тағылымы және болашағы. – А., Арыс, 2007. – 410 б.
8. Алпаров Г. Правила орфографии татарского литературного языка. Казань, 1934. – 25 б.
9. Калмыкова С.А. Алфавит ногайского языка // Вопросы совершенствования алфавитов тюркских языков СССР. – М.: Наука, 1972. – С. 239.
10. Стенографический отчет ІV пленума ВЦКН алфавита пр. в Алматы, ВЦКНА, 1931. – 261 с.
11. Құлманов С.Қ., Шыныбеков Ж.Т., Талғат Т. Жаңа әліппе жолында» (Jana alypbe jolynda) жинағы туралы Тілтаным 2015, №2. – 90 б.
Рецензия
Дәйектеу үшін:
Күдеринова К. ҚЫПШАҚ ТОБЫ ТІЛДЕРІНІҢ 30 ЖЫЛДАРДА ҚОЛДАНҒАН ЛАТЫН ӘЛІПБИЛЕРІ. TILTANYM. 2020;(1):19-29.
For citation:
Kuderinova K. THE LATIN ALPHABET USED BY THE KYPCHAK GROUP OF LANGUAGES IN THE 1930S. Tiltanym. 2020;(1):19-29. (In Kazakh)
Қараулар: 277
Мақаланы эл. пошта арқылы жіберу 