«КҮЛТЕГІН» ҚҰЛПЫТАСЫНДАҒЫ ДАУЫСТЫ ДЫБЫСТАРДЫҢ ЕМЛЕСІ

«Күлтегін», «Тоныкөк», «Білге қаған» мәңгі тастары – Екінші Түрік қағанатынан қалған бірден-бір тарихи жазба мұра. Бұл құлпытастардың, яғни Орхон ескерткіштерінің тілдік ерекшелігін сөз еткен ғылыми мақалалар көптеп кездеседі. Алайда ғалымдар негізінен мәтіннің тілдік ерекшелігіне баса назар аударып, ал ондағы дауысты, дауыссыз дыбыстардың емлесі, емлеге сәйкес келмейтін сөздер, олардың саны өз деңгейінде зерттелмей келеді. Осыған байланысты мақаламызда түркиялық ғалым – Др. Сенгіз Алиылмаздың «Orhun Yazitlarinin Bügünkü Durumu» атты еңбегіндегі «Күлтегін» құлпытасының руник жазуындағы түпнұсқасы негізінде дауысты дыбыстардың емлесін, ондағы ережеге бағынбай жазылған сөздер туралы сөз етпекпіз. Көне түркі құлпытастары – ата-бабаларымыздың асыл қазынасы. Бұл мақалада көне құлпытастардың емле ережелері, ондағы тіл заңдылықтарын тереңнен зерттеу және дауысты, дауыссыз дыбыстардың емлелері туралы айтылады.

1. Dr.Cengiz Аlyilmaz Orhun Yazitlarinin Bügünkü Durumu. – Ankara, 2005 (Kül Tigin 7-101). Р. 33-35.

2. Еркін Ауғалиұлы, Бәтима Бидоллақызы Көне түркі тілі лексикасының қазіргі қазақ тіліндегі өзгерісі. – Бейжің: Ұлттар баспасы, 2015. – 26 б.

3. Гің Шымин. Көне түркі тілінің грамматикасы. – Бейжің, 2010. – 42 б.

4. Гің Шымин. Көне түркі тілі құлпытастарын зерттеу. – Бейжің, 2005. – 98 б.

5. Талат Текиін. Орхон түркі тілінің грамматикасы. – Индиана, 1968. – 35 б.

6. Марсел Ердал. Көне түркі тілінің грамматикасы. – Бостон, 2004. – 74 б.

7. Қазіргі қазақ тілі. – Бейжің: Ұлттар баспасы, 1983. – 32 б.