МӘДЕНИТАНЫМДЫҚ ҚҰЗЫРЕТТІЛІК ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ ТІЛДІҢ КУМУЛЯТИВТІК ҚЫЗМЕТІ

Тілдің қоғамдағы түрлі қызметі оның зерттеу бағыттарын анықтайтыны белгілі. Осыған байланысты, бұл мақалада соңғы уақытта әлеуметтік лингвистика, этнолингвистика, лингвомәдениеттану, прагматика, педагогика т.б. ғылым салаларының зерттеу нысанына айналған тілдің кумулятивтік қызметі қарастырылады. Дәлірек айтқанда, тілдік тұлғаның бойында мәденитанымдық құзыреттілікті қалыптастырудағы тілдің кумулятивтік қызметінің рөлі талданады. Неге бұл мәселені талдаймыз? Өйткені тіл үйренушінің, тілдік тұлғаның белгілі бір тілді меңгеру процесінде қиындық турдыратыны осы кумулятивтік қызметі. Әсіресе, көптілді кеңістікте бұл мәселенің өзектілігі күннен күнге артуда. Еліміздегі тілдік кеңістікті ескере отырып, тіл үйренушілердің бойында әр деңгейге сәйкес түрлі құзыреттіліктерді қалыптастыру, оны бақылау, бағалау әрекеттерін де дұрыс жоспарлау, соған сәйкес жүзеге асыру ісі өте маңызды. Сондықтан мұндай маңызды құбылысты тереңірек зерттеу мәселесін мақалаға тірек етіп алынды. Яғни мақалада коммуникативтік және тілдік құзыреттілікті ғана емес, мәденитанымдық құзыреттілікті қалыптастыру үшін тілдің кумулятивтік қызметінің лингвистикалық тұлғаға әсері қарастырылады.

1. Абасилов А. (2016) Әлеуметтік лингвистика. – А., 2016. – 248 б.

2. Бизақов С. (2010) «Қазақ тілі қандай тіл». – Алматы, 2010. – 429 б.

3. Воробьев В.В. (1997) Лингвокультурология (теория и методы). Москва, РУДН, 1997. – 331 с.

4. Верещагин Е.М., Костомаров И.Г. (2005) Язык и культура, 2005. – 1040 с.

5. Garaeva A. (2014) The development of linguocultural competence of students in teaching the history of the English language// Procedia - Social and Behavioral Sciences 152 (2014) 1012 – 1018.

6. Tazheva Z., Sycheva I. , Artyukhova N. (2021) Formation of cross-cultural communicative competence among foreign students during pre-university training. Mar. 2021, Vol. 9, SPE(2), Professional competencies for international university education e-ISSN 2310-4635

7. Claire Kramsch, Anne Whiteside (2007) Three Fundamental Concepts in Second Language Acquisition and Their Relevance in Multilingual Contexts // the Modern Language Journal, Vol.91, Focus Issue: Second Language Acquisition Reconceptualized? The Impact of Firth and Wagner. 2007, pp.907-922.

8. Киклевич А. (2009) Двенадцать функций языка // Журнал «Мир русского слова», №3, 2009. 5-14 с.с.

9. Қайдар Ә. (2014) Ғылымдағы ғұмыр. – Алматы, 2014 – 520 б.

10. Лайоиз Дж. (2004) Язык и лингвистика. Вводный курс. – М., 2004. – 320 с.

11. Манкеева Ж. (2011) Тәуелсіз Қазақстан: қазақ тілінің қоғамдық-әлеуметтік қызметі. – Алматы, 2011. – 120 б.

12. Манкеева Ж. (2018) Тіл арқылы этномәдени кодтарды ашу // Егемен Қазақстан, 24 қыкркүйек, 2018

13. Потебня А.А. (1989) Слова и миф. – Москва: Правда, 1989. – 280 с.

14. Тер-Минасова С. (2018) Тіл және мәдениетаралық коммуникация. – Астана, Ұлттық аударма бюросы, 2018. – 320 б.

15. Уәли Н. (2007) «Қазақ сөз мәдениетінің теориялық негіздері» // Ф.ғ.д. дисс. қолжазбасы. – Алматы. 2007.

16. Якобсон Р. (1985) Избранные работы. – Москва, 1985 – 460 с.

17. Қазақ тілін оқытуға арналған типтік бағдарлама (2012) – Астана, 2012.

18. Стернин И.А. (2009) К теории речевых культур,– М., 2009. – 120 с.

19. Воробьев, Г. А. (2003) Развитие социокультурной компетенции будущих учителей иностранного языка [Текст] / Г. А. Воробьев // Иностранные языки в школе. – 2003, № 2.

20. Кустанаев Х. (1894) Этнографические очерки. – Ташкент, 1894. – 52 с.