СӨЗДЕРДІҢ МОРФОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫН АВТОМАТТЫ ЛИНГВИСТИКАЛЫҚ ТАЛДАУ ЖАСАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ МЕН ПРОБЛЕМАЛАРЫ

Мақалада Қазақ тілінің ұлттық корпусындағы морфологиялық белгіленім программасын жүзеге асыратын морфологиялық анализатордың жұмыс істеу технологиясы қарастырылады. Морфологиялық белгіленім енгізу Ұлттық корпустардағы ең негізгі әрі маңызды лингвистикалық талдау болып табылады. Сөздердің құрамын түбір мен қосымшаға автоматты түрде бөлу және сөздердің сөз табына қатысын және сөзөзгертім қосымшаларының грамматикалық белгісін сипаттау компьютер үшін оңай емес. Алайда қазақ тілі сияқты жалғамалы тілдерде сөздердің құрамын автоматты түрде бөлу және сөз бөлшектеріне автоматты талдау жасау флективті тілдерге қарағанда жеңілірек. Себебі жалғамалы тілдерде қосымшалар белгілі бір жүйемен жалғанады. Сөзформалардың формальды моделі анық боп келеді. Мақалада қазақ тіліндегі сөздерді автоматты түрде бөлшектеу мен талдаудың кейбір қиындықтары сөз болады.  Мақалада сонымен қатар қазақ тілінің морфологиялық жүйесін модельдеудегі қиын мәселелер мен грамматикалық сөздікке енгізілетін категориялар мен шартты белгілер қарастырылады.

1. Қазақ әдеби тілінің сөздігі. (2001) – Алматы, 2011.

2. Қазақ тексінің статистикасы. (1973) Жинақ. – Алматы: Ғылым, 1973. – 731 б.

3. Сиразитдинов З.А. (2006) Моделирование грамматики башкирского языка. – Уфа, 2006.

4. Жаңабекова А. (2001) Сөз формаларын жасаудағы қосымшалардың функциялық ерекшеліктері: филол.ғыл.канд. дисс. – Алматы, 2001.

5. Исаев С. (1998) Қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты. Алматы: Рауан, 1998. – 303 б.

6. Қазақ грамматикасы. (2002) – Астана: Астана полиграфия, 2002. – 784 б.

7. Шаяхметов Қ. (1973) Екі функциялық аффикстер: филол. ғыл. Канд. дисс. – Алматы, 1973.

8. Насилов В.М. (1958) Аффиксы включения // Сб. Вопросы языка и литературы стран востока. – М. 1958.

9. Ганиев Ф.А. (1970) О синтетических и аналитических падежах в татарском языке. // Сб.Вопросы тюркологии. – Казань, 1970.

10. Баскаков Н.А. (1979) Историко-типологическая морфология тюркских языков. – М.:Наука, 1979.

11. Хабичев М.А. (1989) Именное словообразование и формообразование куманских языках. – М.:Наука, 1989. – 217 с.