ЛИНГВОСИНЕРГЕТИКА. SCOPUS ЖАРИЯЛАНЫМДАРЫН ТАЛДАУ

Мақалада соңғы жылдары белсенді қолданылып жүрген «лингвосинергетика» терминінің мәнмағынасы қарастырылады. Зерттеу жұмысының мақсаты – синергия құбылысының шығу тарихына шолу жасау, «лингвосинергетика» терминінің мән-мағынасын ашу, Scopus дерекқорында жарияланған 2005-2025 жылдар аралығындағы мақалаларға талдау жасай отырып, нәтижесін ұсыну. Жалпы синергия мәселесі көптеген ғылымдар тоғысында орналасқандықтан, түрлі ғылым саласында жүргізіліп жатқан зерттеулер бұл мәселенің қаншалықты өзекті екенін айқын көрсетеді. Зерттеудің теориялық маңыздылығы лингвосинергетикаға қатысты білімді жүйелеу және осы саладағы қазіргі заманғы зерттеулердің сипатын тереңірек түсіну болса, практикалық маңызы синергия және лингвосинергетика бойынша ізденушілердің зерттеу, талдау нәтижесі негізінде тереңірек білім қалыптастыруға қосқан үлесі арқылы көрінеді. Терминнің шығу тарихына, ғылыми материалдар мен түрлі дереккөздеріне сүйене отырып, авторлар қоғамдағы күрделі де ашық жүйелерді, оның ішінде тіл жүйесін зерттеуде синергия заңдылығын білу маңызды деген қорытындыға келеді. Мақалада салыстырмалы-хронологиялық және статистикалық талдау әдістері қолданылады. 2005-2025 жылдар аралығындағы Scopus дерекқорында жарияланған синергия және лингвосинергетикаға қатысты жүздеген зерттеу жұмысына шолу жасалып, нәтижесі салыстырмалы түрде диаграммалар арқылы ұсынылады.

1. Герман И.А. Лингвосинергетика. – Барнаул, 2007. – 168 с.

2. Данилов Ю.А. Синергетика – наука о самоорганизации // Прекрасный мир науки. – Москва: Прогресс-Традиция, 2008. – 149 с. [Электронды ресурс]. – https:// https://vikent.ru/enc/3717/ (Пайдаланылған күні: 15.03.2025).

3. Иванов Д.А. Понятие «синергия» и «синергический эффект»: семантический и эволюционный аспекты // Российское предпринимательство. – 2016. – Т. 17. – №20. – С. 2583-2594. https://10.18334/rp.17.20.36917

4. Каиржанов А.К. Синергия языка: Монография. – Астана, 2007. – 240 с.

5. Князева Е.Н. Интервью с профессором Г. Хакеном // Вопросы философии. – 2000. – №3. – С. 53-61.

6. Қожахметова А.Қ., Манкеева Ж.А., Хабиева А.А. Поэтикалық дискурс лингвосинергетикасы // Tiltanym, 2025. №2 (98). – 86-93-бб. DOI: https://doi.org/10.55491/2411-6076-2025-2-86-93

7. Манкеева Ж.А. Қазақ сөзінің синергиясы. – Алматы: Қазақ ұлттық университеті, 2021.

8. Моисеева И.Ю. Лингвосинергетика: метод. указания для самостоятельной работы студентов. – Оренбург: ОГУ, 2013. – 30 с.

9. Dombrovan, T.Y. Linguistic synergetics: origin, key concepts and application. Writings in Romance-Germanic Philology, 2016, 2(37), 95-107. https://doi.org/10.18524/2307-4604.2016.2(37).93771

10. Dombrovan, T.Y. On the complex nature of a simple word: a diachronic linguosynergetics view. Scientific Bulletin of Kherson State University Series Germanic Studies and Intercultural Communication, 2019 (1), 36-42. https://doi.org/10.32999/ksu2663-3426/2019-1-5

11. Khramchenko, D. The power of synergy in discourse: Exploring persuasive language in English mass media. Indonesian journal of applied linguistics. Vol. 13 No. 2, September 2023, P. 368-379. https://ejournal.upi.edu/index.php/IJAL/article/view/63068

12. Klymenko, O. Synergetic Linguistics as a New Philosophy of Language Studies, Theory and Practice in Language Studies, Vol. 12, No. 2, P. 417-423, February 2022. https://tpls.academypublication.com/index.php/tpls/article/view/2206

13. The Oxford Dictionary of English Etymology. Oxford: Oxford University Press, 1966. 546 p.

14. Vasylchenko, E.G. Variability of the German phoneme / r / from the point of view of linguosynergetics. Writings in Romance-Germanic Philology, 2019, 2(43), 20-29. https://doi.org/10.18524/2307-4604.2019.2(43).186208