Шет тілін меңгеру контексіндегі «әдіс» ұғымы мазмұнының полиаспектілігі

Шет тілдерін меңгеруде «әдіс» концептісін қабылдауға жаңа көзқарасты қалыптастыру мақаланың мақсаты болып табылады. Тілге қатысты зерттеулерде «әдіс» терминін түсіну және қолдануды кешенді талдау негізінде осы концептінің салалық мазмұнын сипаттаудағы кемшіліктер анықталды. Авторлар әдістің лингвистикалық, педагогикалық, әдістемелік және әлеуметтік-мәдени аспектілерін жалпыланған-абстрактілі тұрғыдан талдап, сонымен қатар олардың мазмұны мен әр аспектінің шет тілі сабақтарындағы коммуникация үдерісіне қосқан үлесін ашады. Мақалада анықталған аспектілерді іске асыру принциптері ұсынылған, сонымен қатар шет тілін шынайы оқытуға ықпал ететін және оны меңгеру үдерісінің қажетті шарты ретінде ақиқат принципіне ерекше назар аударылған. Сонымен қатар тіл білімінде бұрыннан қалыптасқан тіл мен ойлау арасындағы байланыстан авторлар «субъектінің өз ана тіліне жақындығы» деген ұғымды ойлап тапты, бұл аудармаға байланысты танымдық ісәрекеттер арқылы ана тілі мен оқытылатын шет тілі арасындағы байланысты ұстану және сақтау қажеттілігін тудырды. Осылайша, мақалада тілдің қалай үйренетініне, зерттелетініне және оқытылатынына және олардың жалпы сипаттамалары мен мағыналарына назар аудара отырып, зерттеуде қолданылатын «әдіс» терминінің мазмұнының төрт концептуалдық аспектісі сипатталған. Шет тілін меңгеру контексіндегі осы аспектілердің семантикалық мазмұнын, сондай-ақ оларды жүзеге асыру принциптерін ұсыну «әдіс» терминінің салалық мағынасын тереңірек түсінуге мүмкіндік береді.

1. Гальскова Н.Д., Гез Н.И. Теория обучения иностранным языкам: Лингводидактика и методика. – Москва: Издательский центр «Академия», 2004. – 336 с.

2. Жинкин Н.И. Речь как проводник информации. – Москва: Наука, 1982. – 159 с.

3. Залевская А.А. Введение в психолингвистику. – Москва: Российский государственный гуманитарный университет, 1999. – 382 с.

4. Карасик В.И., Прохвачева О.Г., Зубкова Я.В., Грабарова Э.В. Иная ментальность. – Москва: Гнозис, 2005. – 352 с.

5. Кобозева И.М. Лингвистическая семантика. – Москва: Едиториал УРСС, 2004. – 352 с.

6. Лурия А.Р. Язык и сознание. – СПб.: Питер, 2020. – 336 с.

7. Трубицина О.И. Методика обучения иностранному языку / под ред. О. И. Трубицыной. – Москва: Юрайт, 2021. – 384 с.

8. Черкасова Г.А., Караулов Ю.Н., Филиппович Ю.Н. Лингвокультурное сознание русской языковой личности: Моделирование состояния и функционирования // Вопросы психолингвистики. – 2011. – № 13.

9. Babaii E., Permyakova T.M., Pozdeeva E.V. Strategies in performing a multi-level C-test: Applying think-aloud protocols // Vestnik Tomskogo Gosudarstvennogo Universiteta Filologiya – Tomsk State University Journal of Philology. 2021. Т. 73. P. 5-17. DOI: 10.17223/19986645/73/1.

10. Davies M. The Corpus of Contemporary American English. English Corpora website Google Ngram Viewer. (n.d.). Google Books. 2008.

11. Kumaravadivelu B. The postmethod condition: Emerging strategies for second/foreign language teaching // TESOL Quarterly. 1994. Т. 28.

12. Longman Dictionary of Language Teaching and Applied Linguistics (3rd ed.). London: Longman, 2002.

13. Merriam-Webster.com. Method. 2025. Retrieved February 7, 2025. URL: https://www.merriamwebster.com/dictionary/method.

14. Nunan D. Practical English language teaching. New York: McGraw-Hill, 2003.

15. Obeyd S. Research methods in linguistics: An overview // Studies in Linguistics, Culture, and FLT. 2021. Т. 9, № 1. P. 54-82. DOI: 10.46687/SILC.2021.v09i01.004.

16. Ramli R., Kusmaryani W. Research methods in English language teaching. 2024.

17. Scott T. Methods, post-method, and métodos. Retrieved February 7, 2025. URL: https://www.teachingenglish.org.uk/professional-development/teachers/knowing-subject/articles/methods-post-method-andmetodos.

18. Scrivener J. Learning teaching. Macmillan, 2005. 431 p.

19. Syrymbetova S., Zhumashev R., Nugmetuly D., Shunkeyeva S., Zhetpisbayeva B. Methodological approaches and strategies for teaching the three languages in the Republic of Kazakhstan // Novosibirsk State Pedagogical University Bulletin. 2017. Т. 7. P. 72-92. DOI: 10.15293/2226-3365.1704.05.

20. Underhill A. Sound foundations. Macmillan Heinemann, 2004. 210 p.