ЛИНГВОМӘДЕНИ ІШКОРПУС: ДІНИ СӨЗДЕРДІҢ МӘДЕНИ СЕМАНТИКАСЫ

Мақалада діни сөздердің лексикалық және мәдени семантикасы жайлы айтылады. Діни сөздердің мәдени семантикасы халықтың танымымен, сенімімен, ұлттық болмысымен байланысты ашылады және діни мазмұндағы ақпараттар қосымша қамтылады. Себебі дәстүрлі діни таным ұлттық болмысымыздың өзегі болып табылады. Қазақ халқының күнделікті тұрмыс-тіршілігі, салт-дәстүрі, наным-сенімі мен болмыс-бітімі ислам дінімен байланысты екені белгілі. Осымен байланысты ауыз және жазба әдебиетте, ертегілерде, мақал-мәтелдерде діни сөздер кездеседі. Мақалада «Бабалар сөзіндегі» діни дастандарда кездесетін діни сөздерге талдау жасалды. Осы ретте сипаттау, этнолингвистикалық, лексика-семантикалық әдістер қолданылды. Мақаладағы діни сөздердің лексикалық және мәдени-семантикалық жағынан талдануының теориялық және практикалық маңызы бар. Мақала нәтижелерін лингвомәдени сөздік жасауда, Ұлттық корпус базасын толықтыруда, докторанттар мен магистранттардың зерттеу жұмысында пайдалануға болады.

1. Аққожина Б.Қ. Жәндік атауларының лингвомәдениеттанымдық мәні // Абылай хан атындағы ҚазХҚжӘТУ Хабаршысы. Филология ғылымдары сериясы. – № 1(40), 2016. – Б. 35-48.

2. Әшімбаева Н.М., Жаңабекова A.Ә. Лингвомәдени білімдер жүйесін ұлттық корпусқа енгізуде көне атауларды зерттеу // Tiltanym, 2023. – №3. – 25-37-бб. https://doi.org/10.55491/2411-6076-2023-3-25-37.

3. Бабалар сөзі: Жүзтомдық. – Алматы: Фолиант, 2004-2013.

4. Исаева Г.С., Серікқызы М., Өтебаева Э.Ә. Лингвомәдени ішкорпусты әзірлеудегі мәдени-семантикалық белгіленім. Tiltanym, 2023. – №3. – 135-143-бб. https://doi.org/10.55491/2411-6076-2023-3-135-143).

5. Исаұлы М., Жолдыбайұлы Қ. Ислам ғылымхалы. – Алматы, 2010 ж. – 520 б.

6. Мұхитдинов Р.С. Діни терминдер сөздігі. – Алматы, 2012. – 140 б.

7. Мухитдинов Р.С. Қазақ тіліндегі ислам діні сөздерінің қолданылу тарихы. – Астана: «Рухани құндылықтарды қолдау қоры» корпоративтік қоры, 2018. – 389 б.

8. Рысберген Қ.Қ., Уәли Н.М. Қазақ жер-су атаулары семантикасының мәдени репрезентативтілігі. – Tiltanym, 2023. – №1. – 189-200-бб. https://doi.org/10.55491/2411-6076-2023-1-189-200.

9. Уәли Н. Қазақ сөз мәдениетінің теориялық негіздері: филол. ғыл. док. … дисс. – Алматы, 2007. – 328 б.

10. Уәлиев Н. Фразеология және тілдік норма. – Алматы: Республикалық баспа кабинеті, 1998. – 128 б.