ҚАЗАҚ ЖӘНЕ ОРЫС ТІЛДЕРІН ҮЙРЕНУШІЛЕР ҚОЛДАНАТЫН ИДИОМАЛАРДЫ ТҮСІНУ ӘДІСТЕРІ

Бұл мақалада зерттеуші Қазақстандағы қазақ тілін үйренушілер (ҚТҮ) мен орыс тілін үйренушілер (ОТҮ) әзілдегі идиомаларды қалай түсінетінін зерттеді. Зерттеуге 25 қатысушы (20 ҚТҮ және 5 ОТҮ) қатысты, олардан 10 ағылшын және 10 орыс әзілдерін оқуды сұрады, олардың кейбірінде идиомалар бар. Зерттеуші қатысушылардың Think-Aloud протоколдары арқылы талдап, үш санатқа жататын идиомаларды түсінудің 20 стратегиясын анықтады: когнитивтік, метакогнитивтік және әлеуметтік-аффективті. Сондай-ақ олар идиомаларды түсіну тапсырмасын орындау кезінде қатысушылар кездесетін бес негізгі қиындықты қарастырып, мысалы, бейтаныс идиомалар мен мәдени айырмашылықтарды тапты.

Зерттеудің салдары түсіну стратегияларын, соның ішінде идиомалар мен әзілдерді ашық оқытуды FL нұсқауына енгізу керек екенін көрсетеді. Сонымен қатар, зерттеу FL мәтіндерін оқу кезінде кездесетін белгісіз идиомалардың мағынасын декодтауда FL тілін үйренушілер үшін идиоманы түсіну стратегияларының маңыздылығын көрсетеді.

1. Bannert, M., & Mengelkamp, Ch. (2008). Assessment of metacognitive skills by means of instruction to think aloud and reflect when prompted. Does the verbalization method affect learning? Metacognition Learning, 3, 39–58. doi 10.1007/s11409-007-9009-6

2. Berkowitz, E., & Cicchelli, T. (2004). Metacognitive strategy use in the reading of gifted high achieving and gifted underachieving middle school students in New York City. Education and Urban Society, 37, 37-57. doi: 10.1177/0013124504268072

3. Brown, R, Pressley, M, Van Meter, P, & Schuder, T. (2004). A quasi-experimental validation of transactional strategies instruction with low-achieving second-grade readers. In R.B. Ruddell, & N.J. Unrau (Eds.), Theoretical models and processes of reading. (5th ed.). (pp. 998–1040). Newark, DE: International Reading Association.

4. Cieślicka, A. (2006). Literal salience in on-line processing of idiomatic expressions by second language learners, Second Language Research, 22, 115–144.

5. Cote, N., & Goldman, S. (2004). Building representation of informational text: Evidence from children’s think-aloud protocols. In R.B. Ruddell, & N.J. Unrau (Eds.), Theoretical models and processes of reading (5th ed., pp. 660–683). Newark, DE: International Reading Association.

6. Dewey, D.P. (2004). A Comparison of reading development by learners of Japanese in intensive domestic immersion and study abroad contexts. Studies in Second Language Acquisition, 26, 303-327. doi: 10.1017/0S0272263104062072

7. Gascoigne, C. (2002). Documenting the initial second language reading experience: The readers speak. Foreign Language Annals, 35, 554–560.

8. Grant, L.E. (2007). In a manner of speaking: Assessing frequent spoken figurative idioms to assist ESl/EFL teachers. System, 35, 169–181.

9. Hempelmann, Ch. F. (2008). Computational humor: Beyond the pun?‖ In V. Raskin, (Ed.), The primer of humor research. (pp. 333–360). Berlin, New York: Mouton de Gruyter.

10. Janssen, T., Braaksma, M., & Rijlaarsdam, G. (2006). Literary reading activities of good and weak students: A think aloud study. European Journal of Psychology of Education, 21, 35–52.

11. Kaakinen, J.K. & Hyönä, J. (2005). Perspective effects on expository text comprehension: Evidence from think-aloud protocols, eye-tracking, and recall. Discourse Processes, 40, 239–257.

12. Laing, S.P., & Kamhi, A.G. (2002). The use of Think-Aloud protocols to compare inferencing abilities in average and below-average readers. Journal of Learning Disabilities, 35, 436-447.

13. Lau, K-L. (2006). Reading strategy use between Chinese good and poor readers: A think-aloud study. Journal of Research in Reading, 29, 383–399. doi: 10.1111/j.1467–9817.2006.0302.x

14. Leow, R.P. (2001), Attention, awareness, and foreign language behavior. In R. Ellis (Ed.), Formfocused instruction and second language learning: Language learning monograph, Volume 4 (pp. 113-155). Wiley-Blackwell.

15. Leow, R.P., & Morgan-Short, K. (2004). To think aloud or not to think aloud. The issue of reactivity in SLA research methodology. Studies in Second Language Acquisition, 26, 35–57. doi: 10.1017/S0272263104261022

16. Li, D. (2004). Trustworthiness of think-aloud protocols in the study of translation processes. International Journal of Applied Linguistics, 14, 301–313.

17. Malt, B.C., & Eiter, B. (2004). Even with a green card, you can be put out to pasture and still have to work: Non-native intuitions of the transparency of common English idioms. Memory and Cognition, 32, 896-904.

18. McKeown, R.G. & Gentilucci, J.L. (2007). Think-Aloud Strategy: Metacognitive development and monitoring comprehension in the middle school second-language classroom. Journal of Adolescent and Adult Literacy, 51, 136–147. doi:10.1598/JAAL.51.2.5

19. Schmitz, J.R. (2002). Humor as a pedagogical tool in foreign language and translation courses. Humor: International Journal of Humor Research 15, 89–113.

20. Schuller, J.M. (2009). Gender and foreign language reading comprehension. In C.Brantmeier (Ed.) Crossing languages and research methods: Analyses of adult foreign language reading. (pp.147–167). Charlotte, NC: Information Age Publishing.

21. Simmons, B., Lanuza, D., Fonteyn, M., Hicks, F., & Holm, K. (2003). Clinical reasoning in experienced nurses. Western Journal of Nursing Research, 25, 701–719. doi: 10.1177/0193945903253092